مدرسه علمیه حضرت زینب سلام الله علیها آران وبیدگل

در اين شب، خداوند راه بندگي را هموار و مسير تكامل را بيش از پيش در اختيار آدميان قرار داده است و اين شب فرصتي است مغتنم براي خودسازي. آنچه مسلم است، نقش آشكار تلاش آدمي در رقم زدن سرنوشت خويش در شب قدر است. كساني كه اهل دعا و راز و نياز و اهل شب قدرند، نقش خويش را در شب قدر به خوبي دريافته اند.
گرچه در احاديث مرتبط با ليلة القدر، شب هاي نوزدهم و بيست و يكم و بيست و سوم ماه رمضان مطرح است ولي در همين روايات، هدايت به سمت شب بيست و سوم بيشتر به چشم مي خورد. برخي روايات اعتبار شب بيست و سوم را بيشتر دانسته و اين شب را ليلة القدر ناميده اند. سفيان بن سمط از امام صادق(ع) پرسيد: اميد مي رود چه شب هايي از ماه رمضان ليلة القدر باشد؟ امام(ع) پاسخ داد: نوزدهم و بيست و يكم و بيست و سوم. دوباره پرسيد: مورد اعتماد از اين ها كدام است؟ امام فرمود: شب بيست و سوم.
امام صادق(ع) درباره اعمال شب قدر فرمود: شب نوزدهم و بيست و يكم و بيست و سوم ماه رمضان را غسل كن و در احياي اين شب ها كوشش كن.
در ادامه فرمود: شب بيست و سوم شبي است كه در آن هر امري بر اساس حكمت الهي تدبير و جدا مي شود. توجه عملي اهل بيت(ع) به شب بيست و سوم نيز بيانگر اعتبار بالاي اين شب است.
بنا به نقل امام علي(ع) در شب بيست و سوم ماه رمضان، در حالي كه باران شديدي آمده بود و مسجد مدينه را آب و گل فرا گرفته بود و با وجود اين كه صورت مبارك رسول خدا(ص) گل آلود شده بود، دست از عبادت و شب زنده داري نمي كشيد.
در روايتي از امام باقر(ع) نقل شده است كه مردي در ماه رمضان خدمت پيامبر خدا(ص) آمد و به آن حضرت گفت: من در بيرون مدينه به سر مي‌برم و شتر و گوسفند دارم كه نمي‌توانم همه شب در مدينه حاضر شوم. دوست دارم شبي را به من معرفي كني تا آن شب را به مدينه بيايم و در نماز و عبادت حاضر باشم. حضرت او را به نزد خود فراخواند و در گوش وي آن شب را معرفي نمود. آن مرد نيز وقتي شب‌هاي بيست و سوم ماه رمضان فرا مي‌رسيد، با همه خانواده و فرزندان و غلامان به مدينه مي‌آمد و آن شب را مي‌ماند و صبحگاهان به منزل خويش بر مي‌گشت. همچنين در روايت ديگري نقل شده است كه رسول خدا(ص) در شب بيست و سوم ماه رمضان به سر و روي خانواده‌اش آب مي‌پاشيد تا به خواب نروند و شب را به احيا بنشينند.
يحيي بن علا گفته است: امام صادق(ع) به شدت بيمار شدند پس فرمان دادند ايشان را به مسجد النبي بردند و تا صبح بيست و سوم ماه رمضان در مسجد بودند. اين گونه رفتارها نيز عامل هدايت عملي مسلمانان به سوي درك ارزش و اهميت شب بيست و سوم است. برقراري پيوند بين حوادث قطعي شب قدر با شب بيست و سوم در احاديثي كه مرتبط با شب بيست و سوم ماه رمضان است، اتفاقاتي كه در شب قدر روي مي دهد به اين شب نسبت داده شده است.
گزارش حوادث ليلة القدر در بيان رويدادهاي شب بيست و سوم، دليل ديگري است كه احتمال ليلة القدر بودن شب بيست و سوم را تقويت مي كند. امام صادق(ع) فرمود: هركس سوره عنكبوت و روم را در شب بيست و سوم ماه رمضان قرائت كند، او اي ابامحمد به خدا سوگند اهل بهشت است و در آن هيچ كس استثنا نشده است. مرحوم علامه مجلسي نيز در كتاب “زادالمعاد” مي‌گويد: ‌اكثر احاديث معتبر دلالت دارد كه شب بيست و سوم، شب قدر است.
اعمال مخصوص شب بيست و سوم ماه رمضان
الف ـ تأكيد بر غسل
به نقل از بريد بن معاويه: “ديدم امام صادق عليه السلام در شب بيست و سوم از ماه رمضان غسل كرد. يك بار در اوّل شب، يك بار هم در آخر آن .”
ب ـ تأكيد بر شب زنده دارى
1- امام على(ع): « پيامبر خدا در دهه آخر ماه رمضان، بستر خود را جمع مى كرد و كمرش را مى بست و شب بيست و سوم، خانواده خود را بيدار مى كرد و در آن شب، به صورت خفتگان، آب مى پاشيد.”
2- دعائم الإسلام: فاطمه عليهاالسلام نمى گذاشت كه كسى از خانواده اش در آن شب (شب بيست و سوم) بخوابد و [ خواب] آنان را با كم خوردن درمان مى كرد و از روز براى آن شب، آماده مى شد و مى فرمود: “محروم، كسى است كه از خير آن بى بهره بماند.”
3- الإقبال به نقل از جميل و هشام و حفص:
” امام صادق(ع) به سختى بيمار شد. چون شب بيست و سوم فرا رسيد، به غلامان خود دستور داد او را به مسجد بردند و آن شب را در مسجد بود.”
ج ـ تأكيد بر صد ركعت نماز
1- امام باقر(ع): “هر كس شب بيست و سوم ماه رمضان را زنده بدارد و در آن صد ركعت نماز بخواند، خداوند در زندگى او گشايش مى دهد و كار دشمنان او را خود بر عهده مى گيرد و او را از غرق شدن، زير آوار ماندن، سرقت و از شرّ دنيا مصون مى دارد و وحشت نكير و منكر را از او بر مى دارد و او در حالى از گور خويش بيرون مى آيد كه نورش بر اهل رستاخيز مى تابد و نامه عملش را به دست راستش مى دهند و رهايى از آتش و عبور بر صراط و ايمنى از عذاب را براى او مى نويسند و بدون حساب وارد بهشت مى شود و در بهشت، ازهمنشينان پيامبران و صدّيقان و شهيدان و صالحان قرار داده مى شود و آنان چه نيكو همنشينانى اند!”
2- امام صادق عليه السلام: “مستحب است در آن شب صد ركعت نماز خوانده شود، در هر ركعت: يك بار «حمد» و ده بار سوره ” قل هو اللّه أحد”
د ـ تأكيد بر زيارت امام حسين(ع)
1- امام رضا(ع):
كسى كه در ماه رمضان امام حسين(ع) را زيارت مى كند، مواظب باشد كه نزد قبر آن امام بودن را در شب جُهَنى از دست ندهد و آن، شب بيست و سوم است؛ شبى كه اميد است شب قدر باشد.
2- امام جواد(ع): “هركس در شب بيست و سوم ماه رمضان، امام حسين(ع) را زيارت كند ـ همان شبى كه اميد است شب قدر باشد و در آن شب، هر كار حكمت آميزى فيصله مى يابد ـ روح هاى بيست و چهار هزار فرشته و پيامبر با او مصافحه مى كنند كه همگى از خداوند اذن مى گيرند كه آن شب، حسين عليه السلام را زيارت كنند.”
ه ـ خواندن سوره هاى عنكبوت، روم و دُخان
امام صادق(ع) خطاب به ابو بصير:
“هر كس دو سوره عنكبوت و روم را در ماه رمضان در شب بيست و سوم بخواند، به خدا قسم ـ اى ابو محمّد ـ او از اهل بهشت است و هرگز در اين سخن استثنا نمى كنم و نمى ترسم كه خداوند، در اين سوگند گناهى بر من بنويسد. اين دو سوره نزد خداوند، جايگاهى والا دارند.”
الإقبال: و از اعمال افزون در شب بيست و سوم، خواندن سوره دُخان در آن شب و در هر شب است…
و ـ خواندن هزار بار سوره قدر
سيّد ابن طاووس در الإقبال: از قرائت قرآن در اين شب [ قرائتِ] هزار بار سوره «إنّا أنزلناه» است. روايتى براى اين در شب اوّل، به صورت كلّى (براى همه ماه) گذشت. اختصاص خواندن اين سوره در اين شب نيز با سندهاى چندى از امام صادق عليه السلام براى ما روايت شده است، كه فرمود: “اگر كسى در شب بيست و سوم ماه رمضان، هزار بار سوره إنّا أنزلناه بخواند صبح خواهد كرد، در حالى كه يقين او با اعتراف به آنچه مخصوص ماست، استوار خواهد بود و اين نيست، مگر به سبب آنچه در خواب خود مى بيند.”
زـ دعا براى امام زمان عليه السلام
مصباح المتهجّد به نقل از محمّد بن عيسى، با ذكر شب بيست و سوم ماه رمضان، اين دعا در حال سجود، ايستاده، نشسته و در هر حال و در همه ماه و هر گونه و هر وقت از روزگارت كه ممكن شود، مكرّر خوانده مى شود. پس از ستايش خداى متعال و درود بر پيامبر، محمّد(ص)، مى گويى:
” خداوندا! در اين ساعت و در هر ساعت، براى ولىّ خود، … پسر … (حجة بن الحسن) (ع)، سرپرست و نگهبان و پيشوا و ياور و راهنما و چشم باش، تا آن كه او را در زمين خود، با اطاعت و رغبت مردم ساكن سازى و وى را در آن به مدّت طولانى بهره مند گردانى!”

صفحات: 1· 2